Τα Μουσεία Τέχνης του Χάρβαρντ κατέχουν μία από τις πρώτες και μεγαλύτερες συλλογές που αφορούν το Μπαουχάους. Γενικά το Χάρβαρντ συνδέεται με το Μπαουχάους περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο χώρο εκτός Γερμανίας, καθώς, τόσο κατά τη διάρκεια της σύντομης λειτουργίας της σχολής στην Ευρώπη όσο και μετά, το αμερικανικό πανεπιστήμιο ήταν βασικός χώρος υποδοχής, τεκμηρίωσης και διάδοσης των ιδεών του Μπαουχάους εντός και εκτός Αμερικής. Πέρα από το ότι είναι η τοποθεσία της πρώτης έκθεσης Μπαουχάους στις Ηνωμένες Πολιτείες και επιπλέον παρουσιάζει την πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια δημιουργίας ενός αρχείου γι' αυτό, η πανεπιστημιούπολη του Χάρβαρντ και τα προγράμματα σπουδών της έχουν ανεξίτηλα σημαδευτεί από την πειραματική γερμανική σχολή.

 

Η συλλογή, που συγκροτήθηκε από μερικούς από τους βασικούς πρωταγωνιστές της σχολής, με τη βοήθεια του ιδρυτή της και μετέπειτα καθηγητή στο Χάρβαρντ Βάλτερ Γκρόπιους, περιλαμβάνει πίνακες ζωγραφικής, σχέδια και χαρακτικά, έπιπλα, κεραμικά, γλυπτά, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, φωτογραφίες και σημειώσεις διδασκαλίας. Η ιστοσελίδα κάνει τη συλλογή προσιτή σε φοιτητές, ακαδημαϊκούς και στο ευρύ κοινό, ενώ τα περισσότερα από τα αντικείμενα μπορεί κανείς να ζητήσει να τα δει από κοντά στο Κέντρο Μελέτης Τέχνης των μουσείων. Το ανέβασμα της συλλογής στο διαδίκτυο σηματοδοτεί την έναρξη των εορτασμών που θα ολοκληρωθούν το 2019, έτος που συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την ίδρυση της σχολής Μπαουχάους.

 

 

O Βάλτερ Γκρόπιους ίδρυσε τη σχολή Μπαουχάους το 1919 στη Βαϊμάρη, ουσιαστικά συνενώνοντας την Ακαδημία Καλών Τεχνών με τη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών της πόλης. Το όνομα της σχολής προκύπτει από την αντιστροφή της λέξης hausbau, που στα γερμανικά σημαίνει «οικοδόμηση». Στόχος της ήταν η πρακτική αντιμετώπιση των απαιτήσεων της εποχής, το «να κάνεις πράγματα αντί να θεωρητικολογείς», σύμφωνα με τον ιδρυτή της. Τη χρονιά της ίδρυσής της ο Γκρόπιους δημοσίευσε και το μανιφέστο της σχολής, υποστηρίζοντας ότι επιβάλλεται η κατάργηση της διάκρισης ανάμεσα στους σπουδαστές καλών τεχνών και σε εκείνους της τεχνικής κατάρτισης. Στόχος του ήταν η δημιουργία κτιρίων στα οποία θα συνδυαζόταν η αρχιτεκτονική με τη γλυπτική και τη ζωγραφική.

 

Ωστόσο, τα πρώτα χρόνια της σχολής η αρχιτεκτονική δεν διδασκόταν, καθώς, λόγω της κατάστασης στην οποία βρισκόταν η χώρα, θεωρούνταν μάταιο. Οι περισσότεροι καθηγητές ήταν ζωγράφοι – ανάμεσά τους και κορυφαία ονόματα στην ιστορία της μοντέρνας τέχνης, όπως ο Πάουλ Κλέε και ο Βασίλι Καντίνσκι. Ο Γκρόπιους είχε διαμορφώσει ένα πρόγραμμα σπουδών στο οποίο διδάσκονταν βιβλιοδεσία, αγγειοπλαστική, βιτρό, ξυλογλυπτική και μεταλλουργική. Απαραίτητη προϋπόθεση ήταν τα έργα των νεαρών σχεδιαστών να μην παραπέμπουν στην παραδοσιακή χειροτεχνία της Γερμανίας, αλλά να είναι τόσο λειτουργικά όσο και πρωτότυπα.

 

Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης επιχορηγούσε τη σχολή, με αποτέλεσμα αυτή να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την κυβέρνηση. Από την άλλη, τα συντηρητικά κόμματα ήταν εχθρικά απέναντί της και με την ισχυροποίησή τους στις εκλογές του 1924 η σχολή έκλεισε. Πολλές πόλεις της Γερμανίας επιθυμούσαν να φιλοξενήσουν τη σχολή, πάντως το 1925 μεταφέρεται στο Ντεσάου, μια πόλη με ανεπτυγμένη βιομηχανία αλλά και πιο προοδευτική από τη Βαϊμάρη. Το κτίριο της σχολής, μαζί με τις κατοικίες των δασκάλων, που σχεδιάστηκε από τον Γκρόπιους, σήμερα θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα κτίρια του 20ού αιώνα, ενώ τα τελευταία χρόνια ανοικοδομήθηκε πλήρως.

 

 

Η σχολή λαμβάνει τον τίτλο του Ινστιτούτου Σχεδιασμού και τον Νοέμβριο του 1925 ο Γκρόπιους ιδρύει την εταιρεία Μπαουχάους (Bauhaus GmbH), ώστε να είναι δυνατή η εμπορική εκμετάλλευση των προϊόντων Μπαουχάους. Τον Απρίλιο του 1927 ιδρύεται και τμήμα αρχιτεκτονικής, την ευθύνη του οποίου έχει ο αρχιτέκτονας Χάνες Μέγερ.

 

Τα προϊόντα Μπαουχάους γίνονται ανάρπαστα και η σχολή δεν χρειάζεται πια κρατική χρηματοδότηση για να συντηρηθεί. Το 1928 παραιτείται ο Γκρόπιους και διευθυντής αναλαμβάνει ο Χάνες Μέγερ, ο οποίος όμως, εξαιτίας των μαρξιστικών ιδεών του, το 1930 αντικαθίσταται από τον Μις βαν ντερ Ρόε. Το βάρος πέφτει πλέον στην αρχιτεκτονική και η παραγωγή προϊόντων σταματά, γεγονός που προκαλεί έντονες αντιδράσεις. Κάτω από ισχυρές πολιτικές πιέσεις, η σχολή του Ντεσάου αναστέλλει τη λειτουργία της το 1932. Λειτουργεί ξανά στο Βερολίνο, με πρωτοβουλία του βαν ντερ Ρόε, ως ιδιωτικό «Ανεξάρτητο Εκπαιδευτικό και Ερευνητικό Ινστιτούτο». Όταν ο Χίτλερ αναλαμβάνει την εξουσία το 1933, η σχολή κλείνει οριστικά, καθώς οι ναζί θεωρούσαν πως διέπεται από κομμουνιστικές αντιλήψεις, ενώ γενικότερα αντιμετώπιζαν εχθρικά κάθε μορφή μοντέρνας τέχνης.

 

Παρά τον βραχύ της βίο, η επιρροή της σχολής Μπάουχαους ήταν τεράστια και θεωρείται σύμβολο του μοντερνισμού. Οι δάσκαλοι και οι σπουδαστές που είχαν μάθει να χτίζουν με την αισθητική της, μετά το κλείσιμό της, διασκορπίστηκαν από το Τελ Αβίβ μέχρι το Τόκιο. Ο Γκρόπιους έγινε καθηγητής στο Χάρβαρντ και σχεδίασε το κτίριο της Pan Am πάνω από τον Κεντρικό Σταθμό της Νέας Υόρκης, ενώ δικό του έργο είναι και το κτίριο της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα. Η απλότητα, η λειτουργικότητα και η χρηστικότητα, με ιδιαίτερη έμφαση σε γεωμετρικές φόρμες και στο χρώμα, κάνει τα προϊόντα Μπάουχαους διαχρονικά και κάποια από αυτά, όπως οι ταπετσαρίες, τα υφάσματα, τα φωτιστικά και οι διάσημες μεταλλικές πολυθρόνες, κυκλοφορούν απαράλλακτα μέχρι σήμερα. Στο site των Μουσείων Τέχνης του Χάρβαρντ ίσως ανακαλύψετε κάτι που βρίσκεται ήδη στο σπίτι σας.